به گزارش مفدا به گزارش مفدا سبزوار، محمد لسانی در یک یادداشت تحلیلی از نقش آفرینان در جنگ جهانی رسانه‌ای سال ۱۴۰۱ اتفاقات ماه‌های گذشته در کشور از یک طراحی رسانه‌ای چندلایه و فرابخشی پرده برداشت.

تاریخچه عملیات تأثیر از بستر فضای مجازی (Online Influence Operations) به دو دهه می رسد و مجریان این عملیات در کلان مقیاس تنها ایالات متحده و روسیه می باشند که یک باشگاه بسته و محدود در جنگ روایتها را شامل می شود. در مقیاس گروهکی نیز داعش و منافقین تلاش هایی را انجام داده و می دهند اما از انسجام و استمرار برخوردار نیستند.

عملا نقش آفرینان و عاملان انسانی و غیرانسانی این “جنگ جهانی رسانه ای” را باید شناخت و آنها را دسته بندی کرد.

الف) نقش آفرینان ساختاری

۱- بیگ تک ها: پنج شرکت اصلی که بر بازار فناوری و تبادل اطلاعات، استیلای کامل دارند از چهار طریق ۱.در اختیار قراردادن خدمات خاص، ۲.ارائه راه های دورزدن اینترنت، ۳.تحلیل کلان داده (Big Data) و نیز ۴.الگوریتم های گزینش و نمایش محتوا بر افکار عمومی تأثیرگذاری کردند.

۲- میکروبلاگینگ ها: عدم اعمال سیاست مقابله با محتوای خشن، آسیب رسان و دستکاری (Manipulation ) در شبکه های کوتاه نوشت بخصوص توییتر به گونه ای اتفاق افتاد که آنها مرامنامه های قبلی در این خصوص را کنار گذاشتند و عامدانه بر ضد سیاست های اعلام شده خود حرکت کردند.

۳- کمپ های سایبری : کمپ های سایبری عملا "صدای جمعی جعلی" تولید می کنند و به صورت همگرا به کنشگری علیه اهداف از پیش تعیین شده می پردازند. (کمپ لیبرتی، لندن، ریاض و تل آویو)

ب) نقش آفرینان خط دهی کننده و جهت ده

۴- نیوز روم ها: اتاق خبر ۵ شبکه ماهواره ای (۳ شبکه از لندن و دو شبکه امریکایی) با برجسته سازی عامدانه خبرهای سیاه و حذف سایر اخبار باعث هدایت ذهنی و تغییر اولویت بندی شناختی و عاطفی در بینندگان شد.

۵- اکانت های اجاره ای: اکانت های چهره ها صورتحساب خود را نه در اشل قیمت های تبلیغی داخلی بلکه در مقیاس رقم های بین المللی و با صورتحساب دلاری به سفارش دهندگان واگذار کردند. خانم مهناز افشار رسما از واگذاری حساب خود به تواناتک امریکا پرده برداشت.

ج) نقش آفرینان در ایجاد فشار و تخریب

۶- هکرها و هکتیویست ها : انونیموس یک گروه هکری است که در این مدت به فعالیت علیه زیرساخت ها و پایگاه های اطلاعاتی و اطلاع رسانی کشور اقدام کرد. از سوی دیگر هکتیویسم که از دو واژه هک و اکتیویسم گرفته شده به معنی استفاده نادرست از فناوری برای اهداف اجتماعی یا سیاسی است. Doxing یا افشای هویت مرتبطان و عاملان نظام، یکی از راهبردهای اصلی آنان در ماههای گذشته برای زیر فشار قراردادن نیروهای میدانی بود.

۷- ترول ها: اوباش مجازی که یا بر اساس سازماندهی (Troll farms: مزارع ترول ها) یا بر اساس کینه شخصی به صورت گروهی به مدافعان نظام، ساکتین یا افراد منتقد حمله و آنها را تهدید و تحقیر می کنند.

۸- سی جی ها : خبرفرست های میدانی با الگوگیری از مدل شهروند خبرنگاران (Citizen Journalists) به عنوان بازوی رسانه ای کف خیابان نسبت به ارسال محتوا برای رسانه های خارجی اقدام به جریانسازی خبری کردند.

د) نقش آفرینان در جریانسازی جعلی

۹- فیکرها: آژانس های تولید انبوه اخبار جعلی که در حجم گسترده سفارش می گیرند یکی از ارکان جنگ جهانی رسانه ای اخیر بود. فیکرهای خرد نیز وارد میدان شده و بر اساس الگوی جلب توجه مبتنی بر خبر متفاوت و تازه به نقش آفرینی پرداختند.

۱۰- استروترفرها: "مردم نمایان" کاربران اجیرشده ای هستند که به صورت هدایت شده و با منبع و جهت دهی پنهان در بین دیگر کاربران حضور پیدا می کنند و سعی می کنند، خواسته ها و گفته های خود را به عنوان خواسته مردم جا بزنند.

۱۱- کامنترها: ورود جدی و همه جانبه “کامنت گذاران حرفه ای" به صفحات باعث شکل گیری نوعی از مارپیچ سکوت شد به گونه ای که هیچکس نتواند و حتی نخواهد خارج از موج ایجاد شده فکر و یا صدایی بلند کند.

۱۲- ربات ها: حساب های کاربری دارای زیست رباتیک که با ویژگی های ۱- تازه ایجاد شده ۲- دنبال کننده کم تعداد ۳- فقدان "درج نظر" شناخته می شوند اصولا به عنوان ریتر و شبکه انتشار گفته های دیگران شناخته می شوند. این ربات ها در توسعه خشم و بازنشر مطالب خشونت بار ایفای نقش کردند.

۱۳- "صحنه¬زنان": معمولا با فحاشی به نیروهای انتظامی و نظامی در صدد واکنش گیری بودند و فیلم هایی از کف میدان ضبط کردند.

ه) نقش آفرینان در همراهسازی عمومی

۱۴- سلبریتی های قرمز و زرد: سلبریتی های قرمز با کارویژه تولید خشم و نفرت و سلبریتی های زرد با کارویژه همراهی با موج ایجاد شده به ایفای نقش پرداختند.

۱۵- مجری-مدل های شبکه های ماهواره ای: حضور ۲۱ مجری و عامل انسانی که هر کدام به صورت جداگانه به کنشگری می پرداختند عملا نسل جدیدی از کنش ترکیبی بین شبکه

و مجری را پیاده سازی و اجرا کرد.

۱۶- سی جی ها: محتواسازان (content generators) با آموزش تهیه کوکتل مولوتف تا حمله به نیروهای انتظامی و نیز آرت استودیوها با تولیدات هنری و موسیقایی نقش ویژه ای در آموزش براندازی و گسترش موج عمومی داشتند.

۱۷- آمپلی فایرها: انتقال صدای داخلی به عرصه جهانی از طریق چهره های بین المللی ممکن می باشد. باید صدای داخل ایران به صورت تشدیدشده به فضای جهانی منتقل می شد. خابی لیم، شارون استون، بلا حدید، ابرو گوندش و .. در این دسته قرار می گیرند.

۱۸- کمپین ها: کمپین ایجاد شرمساری، کمپین تحریم میهن و اسنپ و دیجی کالا، کمپین عمامه پرانی، کمپین بایکوت کردن سلبریتی های همراه نظام، کمپین بایکوت جام جهانی و ... در این مدت سعی داشت تا با یارگیری در لایه های مختلف اجتماع نسبت به ایجاد یک جریان و تبدیل آن به جنبش فعالیت نماید.

جمع بندی:

نقص، ضعف، تعلل و بدعملی توانست روزنه نفوذ ایجاد کند و یک خطا را به فاجعه تبدیل کند. نباید از زمینه های داخلی که فرصت را برای فعال شدن کنشگران متخاصم فراهم کرد غافل شد.

بازطراحی در میدان رسانه با زمینه کاوی علل کم توانی و کم رمقی نهاد رسانه در کشور نیاز است.

آنچه در مطلب بالا و پنج دسته از نقش آفرینان گفته شد عملا یک نقشه هجوم است که امکان بکارگیری در عملیات های رسانه ای پیش رو را دارد. تهیه لجستیک و عقبه رزم رسانه ای همسان تاکتیک های عملیاتی و کنشگران قهار و ماهر مهم و حیاتی است. باید طرح مطلوب را ترسیم و ضعف های موجود را ترمیم کرد. شهید حاج قاسم سلیمانی به ما یاد داد میزان فرصتی که در بحران‌ها وجود دارد در خود فرصت‌ها نیست