ماه رمضان ماه میهمانی خداوند است که خداوند بزرگ در این ماه نهایت مهربانی و رحمت را در حق میهمانان خود انجام میدهد.
ماه رمضان، نهمین ماه از ماههای قمری و تنها ماهی است که نام آن در قرآن ذکرشده است. از مهمترین فضایل ماه رمضان این است که کتابهای آسمانی تورات، انجیل، زبور و قرآن در این ماه نازل شده است.
در آیه 185 سورهی بقره آمده است:
«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلی ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»
ترجمه آیه چنین است: «ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن فرو فرستاده شده که راهنمای مردم و دلایلی روشن از هدایت و جدایی (بین حق و باطل) است. پس کسی که در این ماه حاضر باشد (در وطن باشد) باید آن را روزه بدارد، و کسی که بیمار یا در سفر باشد، تعدادی از روزهای دیگر (را به مقدار آنچه فوت شده روزه بدارد). خداوند برای شما آسانی میخواهد و برای شما دشواری نمیخواهد، و (میخواهد) تا شماره معین (سی روز) را تمام کنید و خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده تکبیر گویید و بزرگ شمارید، و شاید سپاس گزارید.»
«رمضان» از «رمضاء» به معنای شدت حرارت گرفته شده و به معنای سوزانیدن میباشد. در ماه مبارک رمضان، گناهان انسان بخشیده میشود و به همین خاطر این نام را به خود گرفته است.
ماه رمضان ماه میهمانی خداوند است که خداوند بزرگ در این ماه نهایت مهربانی و رحمت را در حق میهمانان خود انجام میدهد.
هر سال رمضان که میآید در حقیقت خداوند یکبار دیگر لطفش را در حق بندهاش تمام میکند و فرصتی دوباره برای بخشش و آمرزش به او میدهد، فرصتی که ارزش آن را فقط کسانی که از آن محروم هستند در مییابند.
نقل شده است که پیامبرخدا(ص) در آخرین جمعهی ماه شعبان یکی از سالها به منظور آماده کردن اصحاب خود برای استقبال از ماه رمضان خطبهای خواندند و اهمیت این ماه را چنین بیان کردند: «ای مردم! ماه خدا همرا با برکت، آمرزش و رحمت به سوی شما روی آورده. این ماه نزد خدا بهترین ماه هاست. روزهای آن، بهترین روزها و شبهای آن بهترین شبهاست و ساعات این ماه بهترین ساعات است. ماهی است که به میهمانی خدا دعوت شدهاید و از کسانی هستید که مورد اکرام خدا هستید. نفسهای شما در این ماه ثواب تسبیح حق دارد و خوابتان ثواب عبادت. اعمالتان در آن مقبول و دعاهایتان مستجاب است. بدبخت کسی است که از آمرزش الهی در این ماه بزرگ محروم گردد.
روزه از بزرگترین عبادات اسلامی و به فرمودهی معصومین(ع) یکی از پنج چیزی است که اسلام بر آن بنا شده است و البته این عبادت مخصوص امت اسلامی نیست و امتهای پیش از اسلام نیز در روزهای معینی از سال به اشکال گوناگون روزه میگرفتند.
در آیات و روایات فضیلتهای بسیاری برای این ماه پربرکت ذکر شده که ما در زیر به برخی از این روایات اشاره می کنیم.
امام باقر(ع) میفرمایند: به راستی که خداوند فرشتگانی را بر روزهداران گماشته است. آنها در هر روز تا آخرین روز ماه رمضان برای روزهداران طلب آمرزش مینمایند و هر شب هنگام افطار به روزهداران ندا میدهند: مژده باد بر شما، ای بندگان نیک خدا! اندکی گرسنگی کشیدید؛ اما به زودی سیر خواهید شد. مبارک باشد و مبارک گردانید. تا اینکه آخرین شب ماه رمضان فرا رسد به آنان ندا میدهند: مژده باد بر شما ای بندگان خدا! زیرا خداوند گناهانتان را آمرزید و توبهتان را پذیرفت. پس بنگرید در اعمالی که از سر میگیرید؛ که چگونه خواهید بود؟
پیامبر خدا(ص) میفرمایند: ماه رمضان ماهی عظیم است خداوند اعمال نیک را در این ماه چند برابر میسازد و گناهان را محو میکند و درجههای بهشتی را فراتر میبرد. هر کس در این ماه صدقهای دهد خداوند او را می آمرزد و هر کس در این ماه به بردهاش احسان کند خداوند او را میآمرزد و هر کس در این ماه خوش اخلاق باشد خداوند او را در این ماه میآمرزد و هر کس در این ماه خشم خود را فرو برد خداوند او را میآمرزد و هر کس در این ماه صله ارحام کند خداوند او را میآمرزد.
سپس میفرمایند: این ماه مانند ماههای دیگر نیست؛ هنگامی که این ماه روی میآورد با برکت و رحمت روی میآورد و هنگامی که به شما پشت میکند با آمرزش گناهان پشت میکند. این ماهی است که در آن حسنات چند برابر میشود و اعمال خیر در این ماه پذیرفته میگردد. هر کدام از شما در این ماه دو رکعت نماز مستحبی برای خدا بخواند، خداوند او را میآمرزد.
سپس فرمودند: بدبختترین بدبخت کسی است که از این ماه بیرون رود در حالی که گناهانش آمرزیده نشده است پس در این هنگام زیان میبیند؛ در زمانی که نیکوکاران با جایزههای پروردگار کریم رستگار میشوند.
امام صادق(ع) میفرمایند: خداوند در هر شب ماه رمضان، آزادشدگانی از آتش دارد جز کسی که با مسکری افطار کند؛ پس هنگامی که آخرین شب ماه رمضان فرا رسد خداوند در آن شب به تعداد افرادی که در تمام شبهای این ماه آزاد کرده بود، آزاد میسازد.
منابع: قرآن کریم-تفسیرنمونه-امالی شیخ صدوق