آموزش را جدی بگیریم
پيشگيري از حوادث تلخی مانند حوادث چهارشنبه سوری، مستلزم ارتقای فرهنگ ايمني است.
بسیاری از والدين، بدون آگاه سازی و آموزش مناسب فرزندانشان، سعی می کنند با توسل به زور و اجبار، آنها را از كاري منع یا به کاری ترغیب كنند ولی این شیوه معمولا با شکست همراه است.
آگاه سازی و آموزش نوجوانان و جوانان ضرورت دارد و در روند این آگاه سازی بايد به شخصيت آنها احترام گذاشت و از جريحه دار کردن غرورشان پرهیز کرد. راه ایمنی از آموزش می گذرد و پیش شرط آموزش، آگاهی است. آگاهی از خطرهای چهارشنبه سوری و شیوه مقابله با این خطرها احتمال بروز حوادث تلخ را در آخرین ماه سال کاهش خواهد داد.
چهارشنبه سوری و خطر سوختگی
شایعترین حادثه ای که در چهارشنبه سوري رخ می دهد را سوختگي درجه يك (سطحی)است، سوختگی های درجه دو (شدید) و درجه سه (شديدترين نوع سوختگي) نیز در حوادث چهارشنبه سوری، زیاد دیده می شوند.
درد، تورم، تاول و قرمزي پوست از مهمترین نشانه های سوختگی هستند. در میان نواحی مختلف بدن معمولا سوختگي دست از بقیه شایع تر است و پس از آن، سوختگی صورت و تنه. قطع عضو و عفونت ثانويه، دو عارضه خطرناک از میان عوارض زودرس سوختگی اند و اختلال اعصاب و روان، به ویژه افسردگی، یکی از عوارض دیررس سوختگي. اگر شدت سوختگي خیلی زیاد باشد، حتي گاهی ممكن است کار مصدوم به مرگ نیز بینجامد.
چهارشنبه سوری و خطر نابینایی
اصابت ترکش هاي ناشي از انفجار مواد محترقه به چشم، باعث بروز آسیب هایی در ناحیه پلک و چشم می شود و گاهی حتی به نابینایی می انجامد.
مراجعه سريع به چشم پزشک، در صورت برخورد هر شيئي به چشم، شدت ضايعه را کاهش می دهد. در موارد خفيف، با انجام مراقبت هاي طبي يا انجام اعمال جراحي معمولا مي توان بينايي فرد را بازگرداند ولي متاسفانه در موارد شديد، گاهی چاره اي جز تخليه چشم باقي نمي ماند.
چهارشنبه سوری و خطر انفجار
ترس ناشی از صدای انفجار، يکي از مشکلات رایج چهارشنبه سوری است که گاهی می تواند با تظاهراتی مانند از حال رفتن یا احساس درد در بخشی از بدن، به ویژه قفسه سینه، همراه باشد. این ترس معمولا در کودکان، سالمندان و زنان باردار با عواقب جدی تری همراه است. همچنین افرادي که به بيماري هاي قلبي مبتلا هستند، گاهی ممکن است در اثر شوک ناشی از شنیدن این قبیل صداهای غیرمنتظره، دچار حمله قلبي شوند.
نقش رسانه ها و 10 توصیه
نقش رسانه ها در کاستن از حوادث تلخ چهارشنبه سوری، انکارناپذیر است. اگر رسانه ها در طول سال، در امر آگاهی بخشی و آموزش به خوبی ایفای نقش کنند، احتمال بروز حوادث مرگبار در این ایام کاهش می یابد.
توصیه های زیر اگر به درستی و به شیوه های مناسبی به کودکان، نوجوانان و جوانان ارائه شوند، می توانند آمار تلخی های آخر سال را به حداقل برسانند:
1- وجود يك كپسول آتشنشاني پودري در حوالی محوطه ای که در آن آتش روشن کرده اید، ضروري است. ضمن این که قبل از ترك محل، حتما باید از خاموش بودن آتش اطمینان حاصل کنید و توسط آب، باقيمانده آتش را كاملا سرد كنید و جمع آوري کنید.
۲- از نگهداری ترقه ها و سایر مواد محترقه در منزل پرهیز کنید و از آتش بازي در مجاورت وسايل نقليه ای كه حامل بنزين و مواد سوختني هستند، اکیداً بپرهیزید.
۳- از ريختن مواد سريع الاشتغالی مانند نفت و بنزين بر روي آتش بپرهیزید و از حمل مواد محترقه و آتشگير و انفجاري، حتي به مقادير بسيار کم، در جيب لباس و کيف خودداري کنيد.
۴- از پرتاب فشفشه و موشك بر روي شاخه های درختان، پشت بام و بالكن منازل خودداري کنید و در صورت بروز هرگونه حريق يا حادثه ای، ضمن حفظ خونسردي، در اسرع وقت با 125 تماس بگیرید و نوع حادثه و نشاني دقيق محل حادثه را اطلاع دهید.
۵- وقتی از فشفشه استفاده می کنید، دستان تان را باز نگه دارید و جلوي صورتتان بگیريد تا دچار سوختگي دست نشوید و از انداختن ظروف تحت فشار (كپسول ها و اسپري هاي حشره كش) به درون آتش اکیدا خودداري كنيد؛ چراکه این ظروف به علت دارا بودن خاصيت انفجاري، ممکن است ذرات را به سمت خودتان پرتاب کنند و به چشم هایتان آسیب برسانند.
۶- از آتش زدن لاستيك، هيزم و كارتن خالي در واحدهاي مسكوني يا در معابر، كوچه و خيابان خودداري كنيد؛ چرا كه در چنین شرایطی، با تشدید آلودگي هوا، خودتان و اطرافیانتان را در معرض آسیب های تنفسی قرار می دهید.
۷- هرگز مواد منفجره و محترقه را به طرف افراد ديگر پرتاب نکنيد و به هیچ عنوان، این مواد را در ظروف شيشه اي يا فلزي قرار ندهيد چون در صورت انفجار، ذرات شيشه يا فلز، به اطراف پرتاب شده و باعث آسیب های شدید خواهند شد. ضمنا هرگز از ماده محترقه و منفجره اي که یک بار استفاده شده، دوباره استفاده نکنيد.
۸- هرگز آتش را در معابر باریک و در مجاورت پست هاي برق يا ايستگاه هاي تقليل فشار گاز و پارکينگ هاي عمومي بر پا نكنيد و از برپايي آتش هاي حجيم و غيرقابل مهار نیز خودداري كنيد.
۹- ترقه بازي و فشفشه اگرچه ظاهرا بي خطرند، ولی اگر به نقاط خاصی از بدن (به ویژه صورت) اصابت كنند، باعث آسيب ديدگي های شدید و گاهی غیرقابل برگشت مي شوند.
10- اگر خدای نکرده دچار سوختگی شدید، از دويدن خودداري كنيد و بلافاصله بر روي زمين بغلتيد. یادتان باشد که پتو وسيله مناسبي است براي خاموش كردن فردي است كه لباسش آتش گرفته. آب هم همین طور، ولي هرگز از كپسول آتش نشاني برای خاموش كردن مصدومی که آتش گرفته، استفاده نكنيد.
نقش والدین و 5 توصیه
والدين در پيشگيري از حوادث چهارشنبه سوری، نقش مهمي دارند. آنها می توانند كودكان و نوجوانان خود را با خطرهای آتش بازی آشنا کنند و به آنها بفهمانند که در مقابل مواد محترقه و منفجره، چقدر آسيب پذيرند.
بيان برخی از تجربيات ناگوار گذشته می تواند سودمند باشد و بچه ها را هوشيارتر كند. این هشدارها حتی اگر تکراري باشند، خالی از فایده نیستند. والدین می توانند با توجه به توصیه های زیر و به کاربستن آنها احتمال بروز حوادث تلخ چهارشنبه سوری را کاهش دهند:
1- بیشتر كودكان، معمولا به دور از چشم والدين، مواد محترقه و منفجره را خريداري و در جيب، كيف يا كمد اتاق پنهان مي كنند اما این مواد، به دلیل درجه آتشگيري پايين، معمولا زود مشتعل مي شوند و گاهی خسارات جبران ناپذیری به بار مي آورند. والدين بايد علاوه بر توضيح عوارض این مواد آتش زا، با نظارت دقيق بر پول توجيبي كودكان و نحوه هزينه كرد آن در اين ايام، نظارت بیشتری بر رفتار و وسايل فرزندشان داشته باشند و مواد سوختني و آتش زا را از دسترس آنها خارج کنند.
2- چهارشنبه سوري، سطحي از هيجان را در بیشتر کودکان و نوجوانان ايجاد مي كند كه برای آنها خوشايند و لذت بخش است و به همین دلیل، ما به عنوان پدر یا مادر، معمولا به سختی مي توانیم فرزندمان را به کلی از این تجربه هيجانی بازداریم اما مي توانیم هیجان آنها را تعديل و رفتارشان را مدیریت كنيم و شرايطي فراهم كنيم كه چهارشنبه سوری براي آنها امن تر شود.
۳- یکی از راه های امن سازی چهارشنبه سوری، این است که خطرهای بالقوه این ایام را به خوبی براي فرزندمان توضيح دهيم و قوانين و چارچوب های تربیتی مان را به او یادآوری كنيم. اگر کودک با ما همكاري كرد، جواب او پاداش و تشويق است؛ اما اگر او را منع كرديم و نپذيرفت، بايد برايش شرط بگذاريم و بهترین شرط این است که خودمان هم کنار او حضور داشته باشیم و بر رفتارهایش نظارت کنیم تا خطری تهدیدش نکند. اگر به هر دلیلی چنین امکانی برایمان فراهم نیست، باید لااقل يك فرد بالغ مورد اعتماد را همراه کودکمان بفرستیم.
۴-کبريت و مواد آتش زا مانند نفت و بنزین بايد خارج از دسترس کودکان نگهداری شود و هرگز نبايد به کودک اجازه داد با آتش زدن بوته، هيزم و امثال اينها در محيط خانه يا پارکينگ، جان خود و ديگران را به مخاطره بیندازد.
۵- در پایان شب، بقاياي مواد آتش بازي را به سرعت جمع نکنيد و حتما براي اين كار، لااقل 15 تا 20 دقيقه صبر کنيد و بعد از اين مدت، آنها را در یک سطل آب بريزيد و دور بيندازيد. قبل از ترک محل، حتما از خاموش شدن آتش مطمئن شويد.