یکم آبان روز ملی اطلاع رسانی هپاتیت نامگذاری شده است.
هپاتیت ویروسی عبارت است از التهاب کبد در اثر یک ویروس. هپاتیت ویروسی انواع مختلفی دارد. شایعترین انواع آن هپاتیت A و B هستند. سایر انواع آن عبارتند از هپاتیت C ، D ، E ، G .
علایم شایع
مراحل اولیه:
علایم شبیه آنفلوانزا، مثل تب، خستگی، تهوع، استفراغ، اسهال بیاشتهایی
چندین روز بعد:
زردی چشم ها و پوست در اثر تجمع بیلی روبین در خون
تیره شدن رنگ ادرار در اثر وارد شدن بیلیروبین اضافی به ادرار
اجابت مزاج روشن، به رنگ خاک رس، یا سفید
علل:
هپاتیت A و E : ویروس معمولاً از راه آب یا غذا وارد بدن میشود، خصوصاً صدف خام که توسط فاضلاب آلوده شده باشد.
هپاتیت B : معمولاً از راه آمیزشی، تزریق خون، و تزریق یا سرنگ آلوده انتقال مییابد. مادری که هپاتیت B دارد ممکن است عفونت را به نوازش انتقال دهد. بعضی از موارد هم بدون دلیل مشخص و راه شناخته شدهای برای انتقال عفونت رخ دادهاند.
هپاتیت C : معمولاً از راه تزریق موادمخدر داخل رگ، تزریق خون و سایر انواع مواجهه با خون یا محصولات خونی آلوده انتقال مییابد. البته در 40% از موارد، راه انتقال معلوم نیست.
هپاتیت D : بهطور جداگانه از هپاتیت B نمیتواند رخ دهد.
هپاتیت G : الگوی انتقال مشابهی مثل هپاتیت C دارد؛ معمولاً از راه خون انتقال مییابد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
مسافرت به مناطقی که بهداشت نامناسبی دارند.
بیبندوباری
تزریق موادمخدر داخل رگ
مصرف الکل
تزریق خون
کارکنان پزشکی و سایر حرفههای خطرزا
مهد کودکها یا مراکز نگهداری
دیالیز
تغذیه نامناسب
وجود بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد.
پیشگیری:
از خطرات ذکر شده در بالا دوری کنید.
اگر با فرد هپاتیتی در تماس بودهاید، با پزشک خود در رابطه با تزریق گاما گلوبولین برای پیشگیری یا کاهش خطر هپاتیت مشورت کنید.
اگر در زمره افرادی هستید که خطر هپاتیت آنها را تهدید میکند، مثل کارکنان بیمارستانها، دندانپزشکان و غیره، واکسن هپاتیت A و B را دریافت کنید. واکسن سایر انواع هپاتیت ویروسی در دست بررسی است. گاهی ممکن است ایمونوگلوبولین نیز لازم شود.
واکسیناسیون هپاتیت B برای همه نوزادان و شیرخواران
عواقب مورد انتظار
زردی و سایر علایم به حداکثر خود میرسند و سپس در عرض 16-3 هفته تدریجاً ناپدید میشوند. اکثر افرادی که وضعیت سلامتی خوبی دارند در عرض 4-1 ماه کاملاً بهبود مییابند. در درصد کمی از افراد، دچار هپاتیت مزمن میشود. با بهبود از هپاتیت ویروسی معمولاً ایمنی دایمی نسبت به آن ایجاد میشود.
عوارض احتمالی
نارسایی کبد، سیروز کبد، سرطان کبد، حتی مرگ
هپاتیت مزمن. این بیماران معمولاً حامل ویروس هستند و عامل بالقوهای برای انتقال عفونت به افراد خانواده و همسر هستند. این افراد امکان دارد ظاهراً خوب و سرحال باشند و متوجه عفونت خود نشوند.
درمان
اصول کلی
بررسیهای تشخیصی عبارتند از آزمایش خون برای شناسایی عفونت، بررسیهای مربوط به کار کبد، و نمونهبرداری از کبد در موارد شدید یا مزمن
اکثر بیماران هپاتیتی را میتوان بدون خطر زیاد در منزل تحت مراقبت قرار داد. جداسازی کامل بیمار ضروری نیست، اما فرد بیمار باید وسایل جداگانهای برای خوردن و آشامیدن داشته باشد یا از وسایل یک بار مصرف استفاده کند.
اگر هپاتیت دارید یا مراقبت از یک فرد هپاتیتی را به عهده دارید، دستان خود را مرتباً و به دقت بشویید، خصوصاً پس از اجابت مزاج.
رژیم غذایی
علیرغم نداشتن اشتها، خوردن وعدههای غذایی کوچک و متعادل به بهبود بیماری کمک خواهد کرد. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. هرگز الکل ننوشید.
راه های انتقال و پیشگیری:
هپاتیت B، C، D از راه خون و مایعات بدن، مادر به نوزاد و تماس جنسی منتقل می شوند. هپاتیت C و B عموماً از راه خون منتقل گردیده اما از طریق سایر مایعات بدن نیز می تواند انتقال یابد (ادرار، اشک، بزاق و …)
همچنین بریدگی، خراش و استفاده از وسایل خانگی یکدیگر نظیر تیغ و مسواک می توانند ویروس هپاتیت را به فرد دیگری انتقال دهند همچنین استفاده از سرنگ مشترک در معتادان بسیار خطرناک است.
هر گونه استفاده از تیغ یا سوزن های غیر استریل چه در خالکوبی (تاتو)، دندانپزشکی، طب سوزنی و حجامت و چه در آرایشگاه، می تواند منجر به انتقال عفونت گردد.
راه های انتقال هپاتیت B و C یکسان است اما خوشبختانه علیه هپاتیت B واکسن وجود دارد که به کلیهۀ نوزادان و افردای که مشاغل پرخطر دارند نظیر کادر درمانی، تزریق شده (۳ نوبت در طول ۶ ماه) و در ۹۵% موارد ایجاد ایمنی می کند.
هپاتیت می تواند از طریق تماس جنسی حفاظت نشده نیز منتقل شود. پرهیز از رفتارهای جنسی مخاطره آمیز به عنوان مثال ارتباط جنسی خارج از ازدواج، با افرادی که به درستی نمی شناسیم، با معتادان تزریقی و هم چنین افرادی که چند شریک جنسی دارند، همگی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار مؤثرند. اگر چه بیشتر بیماران به ویژه در هپاتیت B خودبخود بهبود می یابند، اما درصد بالایی نیز دجار هپاتیت مزمن شده (۸۰% در هپاتیت C) و از آن میان گروهی در نهایت دچار سیروز کبد می شوند(۲۰%). ابتلا به سرطان کبد نیز گاه از عوارض بلندمدت هپاتیت مزمن بوده و هپاتیت حاد حتی به گونه ای برق آسا می تواند در مدت کوتاهی بیمار را به کام مرگ کشد.
اغمای کبدی، نارسایی کلیوی، آسیت (آب آوردن شکم) و خونریزی گوارشی ناشی از افزایش فشار ورید پورت از دیگر عوارض هپاتیت مزمن هستند.
درمان بیماران در فاز حاد و مزمن متفاوت بوده و مراجعه به پزشک و ادامه درمان زیر نظر او ضروری است. اگر رخداردی باعث نگرانی شما از ابتلاء به هپاتیت گشته است، مراجعه فوری شما به پزشک این امکان را می دهد که ریسک مبتلا شده به هپاتیت را تا حد زیادی کاهش دهد. داروهایی که در درمان هپاتیت به کار می روند بیشتر برای مرحله فاز مزمن بیماری کاربرد داشته و در فاز حاد بسته به نشانه هایی که بیمار از خود بروز می دهد نوع درمان حمایتی بوده و داروی قطعی برای کنترل فاز حاد بیماری وجود ندارد.
"روابط عمومی مرکز آموزشی پژوهشی ودرمانی امداد شهید دکتربهشتی سبزوار"