میلاد با سعادت امام محمدتقی، حضرت امام جواد علیه السلام مبارک باد.
چهل حدیث گهربار از امام جواد علیه السلام
1- الْمؤ من یحْتاج إ لى ثلاث خصالٍ: توْفیقٍ من اللّه عزّ و جلّ، و واعظٍ منْ نفْسه، وقبولٍ ممّنْ ینْصحه.
فرمود: مؤ من در هر حال نیازمند به سه خصلت است : توفیق از طرف خداوند متعال، واعظى از درون خود، قبول و پذیرش نصیحت كسى كه او را نصیحت نماید.
2- قال علیه السلام : ملاقاة الاْ خوان نشْرةٌ، و تلْقیحٌ للْعقْل و إ نْ كان نزْرا قلیلا.
فرمود: ملاقات و دیدار با دوستان و برادران - خوب - ، موجب صفاى دل و نورانیّت آن مى گردد و سبب شكوفائى عقل و درایت خواهد گشت ، گرچه در مدّت زمانى كوتاه انجام پذیرد.
3- قال علیه السلام : إ یّاك و مص احبةالشّریر، فإ نّه كالسّیْف الْمسْلول، یحْسن منْظره و یقْبح اءثره.
فرمود: مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون كه او همانند شمشیرى زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زیبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.
4- قال علیه السلام : كیْف یضیّع من اللّه كافله، وكیْف ینْجو من اللّه طالبه، و من انْقطع إ لى غیْراللّه و كّله اللّه إ لیْه.
فرمود: چگونه گمراه و درمانده خواهد شد كسى كه خداوند سرپرست و متكفّل اوست . چطور نجات مى یابد كسى كه خداوند طالبش مى باشد. هر كه از خدا قطع امید كند و به غیر او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار مى كند.
5- قال علیه السلام : منْ لمْ یعْرف الْموارد اءعْیتْه الْمصادر.
فرمود: هركس موقعیّت شناس نباشد جریانات، او را مى رباید و هلاك خواهد شد.
6- قال علیه السلام : منْ عتب منْ غیْرارْتیابٍ اءعْتب منْ غیْراسْتعْتابٍ.
فرمود: سرزنش كردن دیگران بدون علّت و دلیل سبب ناراحتى و خشم خواهد گشت ، در حالى كه رضایت آنان نیز كسب نخواهد كرد.
7- قال علیه السلام : أ فْضل الْعبادة الاْ خْلاص.
فرمود: با فضیلت ترین و ارزشمندترین عبادت ها آن است كه خالص و بدون ریا باشد.
8- قال علیه السلام : یخْفى على النّاس ولادته، و یغیب عنْهمْ شخْصه، و تحْرم علیْهمْ تسْمیته، و هو سمّی رسول اللّه صلى الله علیه و آله و كنّیه.
فرمود: زمان ولادت امام عصر علیه السلام بر مردم زمانش مخفى است ، و شخصش از شناخت افراد غایب و پنهان است . و حرام است كه آن حضرت را نام ببرند؛ و او همنام و هم كنیه رسول خدا صلى الله علیه و آله است .
9- قال علیه السلام : عزّالْمؤْمن غناه عن النّاس.
فرمود: عزّت و شخصیّت مؤ من در بى نیازى و طمع نداشتن به مال و زندگى دیگران است .
10- قال علیه السلام : منْ أ صْغى إ لى ناطقٍ فقدْ عبده، فإ نْ كان النّاطق عن اللّه فقدْ عبداللّه، و إ نْ كان النّاطق ینْطق عنْ لسان إ بلیس فقدْ عبد إ بلیس.
فرمود: هركس به شخصى سخنران علاقمند و متمایل باشد، بنده اوست ، پس چنانچه سخنور براى خدا و از احكام و معارف خدا سخن بگوید، بنده خداست ، و اگر از زبان شیطان و هوى و هوس و مادیات سخن بگوید، بنده شیطان خواهد بود.
11- قال علیه السلام : لا یضرّك سخط منْ رضاه الْجوْر.
فرمود: كسى كه طالب رضایت خداوند متعال باشد، دشمنى ستمگران ، او را زیان و ضرر نمى رساند.
12- قال علیه السلام : منْ خطب إ لیْكمْ فرضیتمْ دینه و أ مانته فزوّجوه، إ لاّ تفْعلوه تكْن فتْنةٌ فى الاْ رْض و فسادٌ كبیرْ.
فرمود: هر كه به خواستگارى دختر شما آید و به تقوا و تدیّن و امانتدارى او مطمئن مى باشید با او موافقت كنید وگرنه شما سبب فتنه و فساد بزرگى در روى زمین خواهید شد.
13- قال علیه السلام : لوْسكت الْجاهل مااخْتلف النّاس.
فرمود: چنانچه افراد جاهل و بى تجربه ساكت باشند مردم دچار اختلافات و تشنّجات نمى شوند.
14- قال علیه السلام : من اسْتحْسن قبیحا كان شریكا فیه.
فرمود: هر كه كار زشتى را تحسین و تأیید كند، در عقاب آن شریك مى باشد.
15- قال علیه السلام : من انْقاد إ لى الطّماءنینة قبْل الْخیرة فقدْ عرض نفْسه للْهلكة والْعاقبة الْمغْضبة.
فرمود: هركس بدون تفّكر و اطمینان نسبت به جوانب (هر كارى ، فرمانى ، حركتى و...) مطیع و پذیراى آن شود، خود را در معرض سقوط قرار داده ؛ و نتیجه اى جز خشم و عصبانیّت نخواهد گرفت .
16- قال علیه السلام : من اسْتغْنى باللّه إ فْتقرالنّاس إ لیْه، ومن اتّقى اللّه اءحبّه النّاس و إ نْ كرهوا.
فرمود: هر كه خود را به وسیله خداوند بى نیاز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر كه تقواى الهى را پیشه خود كند خواه ناخواه ، مورد محبّت مردم قرار مى گیرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.
17- قال علیه السلام : علّم رسول اللّه صلّى اللّه علیْه و آله و سلّم علّیا علیْه السّلام اءلْف كلمةٍ، كلّ كلمةٍ یفْتح اءلْف كلمةٍ.
فرمود: حضرت رسول صلى الله علیه و آله ، یك هزار كلمه به امام علىّ علیه السلام تعلیم نمود كه از هر كلمه اى هزار باب علم و مسأله فرعى باز مى شود.
18- قال علیه السلام : نعْمةٌ لاتشْكر كسیّئةٍ لاتغْفر.
فرمود: خدمت و نعمتى كه مورد شكر و سپاس قرار نگیرد همانند خطائى است كه غیرقابل بخشش باشد.
19- قال علیه السلام : موْت الاْ نْسان بالذّنوب اءكْثر منْ موْته بالاْ جل، و حیاته بالْبرّ اءكْثر منْ حیاته بالْعمْر.
فرمود: فرارسیدن مرگ انسان ها، به جهت معصیت و گناه ، بیشتر است تا مرگ طبیعى و عادى ، همچنین حیات و زندگى لذّت بخش به وسیله نیكى و إ حسان به دیگران بیشتر و بهتر است از عمر بى نتیجه .
20- قال علیه السلام : لنْ یسْتكْمل الْعبْد حقیقةالاْ یمان حتّى یؤْثر دینه على شهْوته، ولنْ یهْلك حتّى یؤْثر شهْوته على دینه.
فرمود: بنده اى حقیقت ایمان را نمى یابد مگر آن كه دین و احكام الهى را در همه جهات بر تمایلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد. و كسى هلاك و بدبخت نمى گردد مگر آن كه هواها و خواسته هاى نفسانى خود را بر احكام إ لهى مقدّم نماید.
21- قال علیه السلام : علیْكمْ بطلب الْعلْم، فإ نّ طلبه فریضةٌ والْبحْث عنْه نافلةٌ، و هو صلة بیْن الاْ خْوان، و دلیلٌ على الْمروّة، و تحْفةٌ فى الْمجالس، و صاحبٌ فى السّفر، و اءنْسٌ فى الْغرْبة.
فرمود: بر شما باد به تحصیل علم و معرفت ، چون فراگیرى آن واجب و بحث پیرامون آن مستحبّ و پرفائده است . علم وسیله كمك به دوستان و برادران است ، دلیل و نشانه مروّت و جوانمردى است ، هدیه و سرگرمى در مجالس است ، همدم و رفیق انسان در مسافرت است ؛ و اءنیس و مونس انسان در تنهائى مى باشد.
22- قال علیه السلام : خفْض الْجناح زینةالْعلْم، و حسْن الاْ دب زینةالْعقْل، وبسْط الْوجْه زینةالْحلْم.
فرمود: تواضع و فروتنى زینت بخش علم و دانش است ، اءدب داشتن و اخلاق نیك زینت بخش عقل مى باشد، خوش روئى با افراد زینت بخش حلم و بردبارى است .
23- قال علیه السلام : توسّد الصّبْر، واعْتنق الْفقْر، وارْفض الشّهوات، و خالف الْهوى ، و اعْلمْ أ نّك لنْ تخْلو منْ عیْن اللّه، فانْظرْ كیْف تكون.
فرمود: در زندگى ، صبر را تكیه گاه خود، فقر و تنگ دستى را همنشین خود قرار بده و با هواهاى نفسانى مخالفت كن. و بدان كه هیچگاه از دیدگاه خداوند پنهان و مخفى نخواهى ماند، پس مواظب باش كه در چه حالتى خواهى بود.
24- قال علیه السلام : منْ اءتمّ ركوعه لمْ تدْخلْه وحْشة الْقبْر.
فرمود: هركس ركوع نمازش را به طور كامل و صحیح انجام دهد، وحشت قبر بر او وارد نخواهد شد.
25- قال علیه السلام : الْخشوع زینةالصّلاة، و ترْك مالایعْنى زینةالْورع.
فرمود: خشوع و خضوع زینت بخش نماز خواهد بود، ترك و رها كردن آنچه (براى دین و دنیا و آخرت ) سودمند نباشد زینت بخش ورع و تقواى انسان مى باشد.
26- قال علیه السلام : الاْ مْر بالْمعْروف و النّهْى عن الْمنْكر خلْقان منْ خلْق اللّه عزّ و جلّ، فمْن نصرهما اءعزّه اللّه، ومنْ خذلهما خذله اللّه عزّ و جلّ.
فرمود: امر به معروف و نهى از منكر دو مخلوق الهى است ، هر كه آن ها را یارى و اجراء كند مورد نصرت و رحمت خدا قرار مى گیرد و هر كه آن ها را ترك و رها گرداند مورد خذلان و عقاب قرار مى گیرد.
27- قال علیه السلام : إ نّ اللّه عزّ و جلّ یخْتار منْ مال الْمؤْمن و منْ ولْده اءنْفسه لیاءجره على ذلك.
فرمود: همانا خداوند متعال بهترین و عزیزترین ثروت و فرزند مؤ من را مى گیرد (و هلاك و نابود مى گرداند)، چون دنیا و متعلّقات آن بى ارزش است تا در قیامت پاداش عظیمى عطایش نماید.
28- قال له رجل : اءوصنى بوصیّةٍ جامعةٍ مخْتصرةٍ؟
فقال علیه السلام : صنْ نفْسك عنْ عارالْعاجلة و نار الْآجلة.
شخصى به حضرت عرض كرد: مرا موعظه و نصیحتى كامل و مختصر عطا فرما؟ امام علیه السلام فرمود: اعضاء و جوارح ظاهرى و باطنى خود را از ذلّت و ننگ سریع و زودرس ، همچنین از آتش و عذاب آخرت ، در اءمان و محفوظ بدار.
29- قال علیه السلام : فسادالاْ خْلاق بمعاشرةالسّفهاء، و صلاح الاْ خلاق بمنافسة الْعقلاء.
فرمود: معاشرت و همنشینى با بى خردان و افراد لاابالى سبب فساد و تباهى اخلاق خواهد شد؛ و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشیار، موجب رشد و كمال اخلاق مى باشد.
30- قال علیه السلام : الاْ دب عنْدالنّاس النّطْق بالْمسْتحْسنات لاغیْر، و هذا لایعْتدّ به مالمْ یوصلْ بها إ لى رضااللّه سبْحانه، والْجنّة، والاْ دب هو اءدب الشّریعة، فتاءدّبوا بها تكونوا اءدباء حقّا.
فرمود: مفهوم و معناى ادب از نظر مردم ، تنها خوب سخن گفتن است كه ركیك و سبك نباشد، ولیكن این نظریّه قابل توجّه نیست تا مادامى كه انسان را به خداوند متعال و بهشت نزدیك نگرداند.
( توضیح این که : بنابر این ادب یعنى رعایت احكام و مسائل دین ، پس با عمل كردن به دستورات الهى و ائمّه اطهار علیهم السلام ، ادب خود را آشكار سازید.)
31- قال علیه السلام : ثلاث خصالٍ تجْتلب بهنّ الْمحبّة: الاْ نْصاف فى الْمعاشرة، و الْمواساة فى الشّدّة، و الاْ نْطواع و الرّجوع إ لى قلْبٍ سلیمٍ.
فرمود: سه خصلت جلب محبّت مى كند: انصاف در معاشرت با مردم ، همدردى در مشكلات آن ها، همراه و همدم شدن با معنویات .
32- قال علیه السلام : التّوْبة على اءرْبع دعائم : ندمٌ بالْقلْب، واسْتغْفارٌ باللّسان، و عملٌ بالْجوارح، و عزْمٌ اءنْ لایعود.
فرمود: شرایط پذیرش توبه چهار چیز است : پشیمانى قلبى ، استغفار با زبان ، جبران كردن گناه نسبت به همان گناه حقّاللّه و یا حقّالنّاس -، تصمیم جدّى بر اینكه دیگر مرتكب آن گناه نشود.
33- قال علیه السلام : ثلاثٌ منْ عمل الاْ بْرار: إ قامةالْفرائض ، واجْتناب الْمحارم ، واحْتراسٌ من الْغفْلة فى الدّین .
فرمود: سه چیز از كارهاى نیكان است : انجام واجبات الهى ، ترك و دورى از گناهان ، مواظبت و رعایت مسائل و احكام دین .
34- قال علیه السلام : و حقیقة الاْ دب: اجْتماع خصال الْخیْر، و تجافى خصال الشّر، و بالاْ دب یبْلغ الرّجل الْمكارم الاْ خْلاق فى الدّنْیا و الاّْخرة، و یصل به الى الْجنّة.
فرمود: حقیقت ادب و تربیت عبارت است از: دارا بودن خصلت هاى خوب ، خالى بودن از صفات زشت و ناپسند.
انسان به وسیله اءدب - در دنیا و آخرت - به كمالات اخلاقى مى رسد؛ و نیز با رعایت اءدب نیل به بهشت مى یابد.
35- قال علیه السلام : إ نّ بیْن جبلىْ طوسٍ قبْضةٌ قبضتْ من الْجنّة، منْ دخلها كان آمنا یوْم الْقیامة من النّار.
فرمود: همانا بین دو سمت شهر طوس قطعه اى مى باشد كه از بهشت گرفته شده است ، هر كه داخل آن شود و با معرفت زیارت كند -، روز قیامت از آتش در اءمان خواهد بود.
36- قال علیه السلام : منْ زار قبْر عمّتى بقمْ، فله الْجنّته.
فرمود: هركس قبر عمّه ام حضرت معصومه سلام اللّه علیها را با علاقه و معرفت در قم زیارت كند، أ هل بهشت خواهد بود.
37- قال علیه السلام : منْ زار قبْر اءخیه الْمؤْمن فجلس عنْد قبْره واسْتقْبل الْقبْلة و وضع یده على الْقبْر وقرء: ((إنّا أنْزلْناه فى لیْلةالْقدْر)) سبْع مرّاتٍ، اءمن من الْفزع الاْ كْبر.
فرمود: هركس بر بالین قبر مؤ منى حضور یابد و رو به قبله بنشیند و دست خود را روى قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مباركه(إنّا أنزلناه) را بخواند از شداید و سختیهاى صحراى محشر در اءمان قرار مى گیرد.
38- قال علیه السلام : ثلاثٌ یبْلغْن بالْعبْد رضْوان اللّه: كثْرة الاْ سْتغْفار، و خفْض الْجْانب، و كثْرة الصّدقة.
فرمود: سه چیز، سبب رسیدن به رضوان خداى متعال مى باشد:
1 - نسبت به گناهان و خطاها، زیاد استغفار و اظهار ندامت كردن .
2 - اهل تواضع كردن و فروتن بودن .
3 - صدقه و كارهاى خیر بسیار انجام دادن .
39- قال علیه السلام : الْعامل بالظّلْم، والْمعین له، والرّاضى به شركاءٌ.
فرمود: انجام دهنده ظلم ، كمك دهنده ظلم و كسى كه راضى به ظلم باشد، هر سه شریك خواهند بود.
40- قال علیه السلام : التّواضع زینةالْحسب، والْفصاحة زینةالْكلام، و الْعدْل زینةالاْ یمان، والسّكینة زینةالْعبادة، والْحفْظ زینةالرّوایة.
فرمود: تواضع و فروتنى زینت بخش حسب و شرف ، فصاحت زینت بخش كلام ، عدالت زینت بخش ایمان و اعتقادات ، وقار و ادب زینت بخش اعمال و عبادات ؛ و دقّت در ضبط و حفظ آن ، زینت بخش نقل روایت و سخن مى باشد.
نظر دهید