قال الا مام اءبو الحسن ، علىّ الهادى صلوات اللّه و سلامه عليه :

1 من اتّقى اللّه يتّقى ، ومنْ اءطاع اللّه يطاع، و منْ اءطاع الْخالق لمْ يبال سخط الْمخْلوقين، ومنْ اءسْخط الْخالق فقمنٌ اءنْ يحلّ به سخط الْمخْلوقين.⁽⁶²⁾
ترجمه :
فرمود: كسى كه تقوى الهى را رعايت نمايد و مطيع احكام و مقرّرات الهى باشد، ديگران مطيع او مى شوند.
و هر شخصى كه اطاعت از خالق نمايد، باكى از دشمنى و عداوت انسان ها نخواهد داشت ؛ و چنانچه خداى متعال را با معصيت و نافرمانى خود به غضب درآورد، پس سزاوار است كه مورد خشم و دشمنى انسان ها قرار گيرد.

2 قال عليه السلام : منْ اءنس باللّه اسْتوحش من النّاس، وعلامة الاْنْس باللّه الْوحْشة من النّاس.⁽⁶³⁾
ترجمه :
فرمود: كسى كه با خداوند متعال مونس باشد و او را اءنيس خود بداند، از مردم احساس وحشت مى كند.
و علامت و نشانه اءنس با خداوند وحشت از مردم است يعنى از غير خدا نهراسيدن و از مردم احتياط و دورى كردن .

3 قال عليه السلام :السّهر اءلذّ الْمنام، والْجوع يزيد فى طيب الطّعام.⁽⁶⁴⁾
ترجمه :
فرمود: شب زنده دارى ، خواب بعد از آن را لذيذ مى گرداند؛ و گرسنگى در خوشمزگى طعام مى افزايد يعنى هر چه انسان كمتر بخوابد بيشتر از خواب لذت مى برد و هر چه كم خوراك باشد مزّه غذا گواراتر خواهد بود .

4 قال عليه السلام : لا تطْلب الصّفا ممّنْ كدرْت عليْه، ولا النّصْح ممّنْ صرفْت سوء ظنّك إ ليْه، فإ نّما قلْب غيْرك كقلْبك له.⁽⁶⁵⁾
ترجمه :
فرمود: از كسى كه نسبت به او كدورت و كينه دارى ، صميّميت و محبّت مجوى .
همچنين از كسى كه نسبت به او بدگمان هستى ، نصيحت و موعظه طلب نكن ، چون كه ديدگاه و افكار ديگران نسبت به تو همانند قلب خودت نسبت به آن ها مى باشد.

5 قال عليه السلام : الْحسد ماحق الْحسنات، والزّهْو جالب الْمقْت، والْعجْب صارفٌ عنْ طلب الْعلْم داعٍ إ لى الْغمْط والْجهْل، والبخْل اءذمّ الاْ خْلاق، والطّمع سجيّةٌ سيّئةٌ.⁽⁶⁶⁾
ترجمه :
فرمود: حسد موجب نابودى ارزش و ثواب حسنات مى گردد.
تكبّر و خودخواهى جذب كننده دشمنى و عداوت افراد مى باشد.
عجب و خودبينى مانع تحصيل علم خواهد بود و در نتيجه شخص را در پستى و نادانى نگه مى دارد.
بخيل بودن بدترين اخلاق است ؛ و نيز طمع داشتن خصلتى ناپسند و زشت مى باشد.

6 قال عليه السلام : الْهزْل فكاهة السّفهاء، و صناعة الْجهّال.⁽⁶⁷⁾
ترجمه :
فرمود: مسخره كردن و شوخى هاى - بى مورد - از بى خردى است و كار انسان هاى نادان مى باشد.

7 قال عليه السلام : الدّنْيا سوقٌ ربح فيها قوْمٌ و خسر آخرون.⁽⁶⁸⁾
ترجمه :
فرمود: دنيا همانند بازارى است كه عدّه اى در آن براى آخرت سود مى برند و عدّه اى ديگر ضرر و خسارت متحمّل مى شوند.

8 قال عليه السلام : النّاس فى الدّنْيا بالاْ مْوال و فى الاّْخرة بالاْ عْمال.⁽⁶⁹⁾
ترجمه :
فرمود: مردم در دنيا به وسيله ثروت و تجمّلات شهرت مى يابند ولى در آخرت به وسيله اعمال محاسبه و پاداش داده خواهند شد.

9 قال عليه السلام : مخالطة الاْ شْرار تدلّ على شرار منْ يخالطهمْ.⁽⁷⁰⁾
ترجمه :
فرمود: همنشين شدن و معاشرت با افراد شرور نشانه پستى و شرارت تو خواهد بود.

10 قال عليه السلام : أ هْل قمْ و أ هْل آبة مغْفورٌلهمْ ، لزيارتهمْ لجدّى علىّ ابْن موسى الرّضا عليْه السّلام بطوس ، اءلا و منْ زاره فأ صابه فى طريقه قطْرةٌ من السّماء حرّم جسده على النّار.⁽⁷¹⁾
ترجمه :
فرمود: اءهالى قم و اءهالى آبه يكى از روستاهاى حوالى ساوه آمرزيده هستند به جهت آن كه جدّم امام رضا عليه السلام را در شهر طوس زيارت مى كنند.
و سپس حضرت افزود: هر كه جدّم امام رضا عليه السلام را زيارت كند و در مسير راه صدمه و سختى تحمّل كند خداوند آتش را بر بدن او حرام مى گرداند.

11 عنْ يعْقوب بْن السّكيتْ، قال: ساءلْت أ باالْحسن الْهادى عليه السلام : ما بال الْقرْآن لا يزْداد على النّشْر والدّرْس إ لاّ غضاضة ؟
قال عليه السلام : إ نّ اللّه تعالى لمْ يجْعلْه لزمانٍ دون زمانٍ، ولالناسٍ دون ناسٍ، فهو فى كلّ زمانٍ جديدٌ و عنْد كلّ قوْمٍ غضّ إ لى يوْم الْقيامة.⁽⁷²⁾
ترجمه :
يكى از اصحاب حضرت به نام ابن سكيّت گويد: از امام هادى عليه السلام سؤ ال كردم : چرا قرآن با مرور زمان و زياد خواندن و تكرار، كهنه و مندرس نمى شود؛ بلكه هميشه حالتى تازه و جديد در آن وجود دارد؟
مام عليه السلام فرمود: چون كه خداوند متعال قرآن را براى زمان خاصّى و يا طايفه اى مخصوص قرار نداده است ؛ بلكه براى تمام دوران ها و تمامى اقشار مردم فرستاده است ، به همين جهت هميشه حالت جديد و تازه اى دارد و براى جوامع بشرى تا روز قيامت قابل عمل و اجراء مى باشد.

12 قال عليه السلام :الْغضب على منْ لا تمْلك عجْزٌ، و على منْ تمْلك لؤْمٌ.⁽⁷³⁾
ترجمه :
فرمود: غضب و تندى در مقابل آن كسى كه توان مقابله با او را ندارى ، علامت عجز و ناتوانى است ، ولى در مقابل كسى كه توان مقابله و رو در روئى او را دارى علامت پستى و رذالت است .

13 قال عليه السلام : ياْتى علماء شيعتنا الْقوّامون بضعفاء محبّينا و اءهْل ولايتنا يوْم الْقيامة، والاْ نْوار تسْطع منْ تيجانهمْ.⁽⁷⁴⁾
ترجمه :
فرمود: علماء و دانشمندانى كه به فرياد دوستان و پيروان ما برسند و از آن ها رفع مشكل نمايند، روز قيامت در حالى محشور مى شوند كه تاج درخشانى بر سر دارند و نور از آن ها مى درخشد.

14 قال عليه السلام : لبعْض قهارمته: اسْتكْثروا لنا من الْباذنْجان، فإ نّه حارّ فى وقْت الْحرارة، باردٌ فى وقْت الْبرودة، معْتدلٌ فى الاْ وقات كلّها، جيّدٌ على كلّ حالٍ.⁽⁷⁵⁾
ترجمه :
به بعضى از غلامان خود فرمود: بيشتر براى ما بادمجان پخت نمائيد كه در فصل گرما، گرم و در فصل سرما، سرد است .
و در تمام دوران سال معتدل مى باشد و در هر حال مفيد است .

15 قال عليه السلام : التّسْريح بمشْط الْعاج ينْبت الشّعْر فى الرّأ س، و يطْرد الدّود من الدّماغ، و يطْفى ء الْمرار، و يتّقى اللّثة و الْعمور.⁽⁷⁶⁾
ترجمه :
فرمود: شانه كردن موها به وسيله شانه عاج ، سبب روئيدن و افزايش مو مى باشد، همچنين سبب نابودى كرم هاى درون سر و مخ خواهد شد و موجب سلامتى فكّ و لثه ها مى گردد.

16 قال عليه السلام : اذكرْ مصْرعك بيْن يدىْ اءهْلك لا طبيبٌ يمْنعك، و لا حبيبٌ ينْفعك.⁽⁷⁷⁾
ترجمه :
فرمود: بياد آور و فراموش نكن آن حالت و موقعى را كه در ميان جمع اعضاء خانواده و آشنايان قرار مى گيرى و لحظات آخر عمرت سپرى مى شود و هيچ پزشكى و دوستى و ثروتى نمى تواند تو را از آن حالت نجات دهد.

17 قال عليه السلام : إ نّ الْحرام لاينْمى ، وإ نْ نمى لا يبارك فيه، وما اءنْفقه لمْ يؤْجرْ عليْه، و ما خلّفه كان زاده إ لى النّار.⁽⁷⁸⁾
ترجمه :
فرمود: همانا اموال حرام ، رشد و نموّ ندارد و اگر هم احياناً رشد كند و زياد شود بركتى نخواهد داشت و با خوشى مصرف نمى گردد.
و آنچه را از اموال حرام انفاق و كمك كرده باشد اءجر و پاداشى برايش نيست و هر مقدارى كه براى بعد از خود به هر عنوان باقى گذارد معاقب مى گردد.

18 قال عليه السلام : الْحكْمة لا تنْجع فى الطّباع الْفاسدة.⁽⁷⁹⁾
ترجمه :
فرمود: حكمت اثرى در دل ها و قلب هاى فاسد نمى گذارد.

19 قال عليه السلام : منْ رضى عنْ نفْسه كثر السّاخطون عليْه.⁽⁸⁰⁾
ترجمه :
فرمود: هر كه از خود راضى باشد بدگويان او زياد خواهند شد.

20 قال عليه السلام : الْمصيبة للصّابر واحدةٌ و للْجازع اثْنتان .⁽⁸¹⁾
ترجمه :
فرمود: مصيبتى كه بر كسى وارد شود و صبر و تحمّل نمايد، تنها يك ناراحتى است ؛ ولى چنانچه فرياد بزند و جزع كند دو ناراحتى خواهد داشت .

21 قال عليه السلام : انّ للّه بقاعاً يحبّ اءنْ يدْعى فيها فيسْتجيب لمنْ دعاه، والْحير منْها.⁽⁸²⁾
ترجمه :
فرمود: براى خداوند بقعه ها و مكان هائى است كه دوست دارد در آن ها خدا خوانده شود تا آن كه دعاها را مستجاب گرداند كه يكى از بقْعه ها حائر و حرم امام حسين عليه السلام خواهد بود.

22 قال عليه السلام : انّ اللّه هو الْمثيب والْمعاقب والْمجازى بالاْعْمال عاجلاً وآجلاً.⁽⁸³⁾
ترجمه :
فرمود: همانا تنها كسى كه ثواب مى دهد و عقاب مى كند و كارها را در همان لحظه يا در آينده پاداش مى دهد، خداوند خواهد بود.

23 قال عليه السلام : منْ هانتْ عليْه نفْسه فلا تاءمنْ شرّه.⁽⁸⁴⁾
ترجمه :
فرمود: هركس به خويشتن إ هانت كند و كنترل نفس نداشته باشد خود را از شرّ او در اءمان ندان .

24 قال عليه السلام : التّواضع اءنْ تعْطي النّاس ما تحبّ اءنْ تعْطاه.⁽⁸⁵⁾
ترجمه :
فرمود: تواضع و فروتنى چنان است كه با مردم چنان كنى كه دوست دارى با تو آن كنند.

25 قال عليه السلام : انّ الْجسْم محْدثٌ واللّه محْدثه و مجسّمه.⁽⁸⁶⁾
ترجمه :
فرمود: همانا اجسام ، جديد و پديده هستند و خداوند متعال به وجود آورنده و تجسّم بخش آن ها است .

26 قال عليه السلام : لمْ يزل اللّه وحْده لا شيْئىٌ معه، ثمّ خلق الاْشْياء بديعاً، واخْتار لنفْسه اءحْسن الاْ سْماء.⁽⁸⁷⁾
ترجمه :
فرمود: خداوند از اءزل ، تنها بود و چيزى با او نبود، تمام موجودات را با قدرت خود آفريده ، و بهترين نام ها را براى خود برگزيد.

27 قال عليه السلام : اذا قام الْقائم يقْضى بيْن النّاس بعلْمه كقضاء داود عليه السلام و لا يسْئل الْبيّنة.⁽⁸⁸⁾
ترجمه :
فرمود: زمانى كه حضرت حجّت (عجّ) قيام نمايد در بين مردم به علم خويش قضاوت مى نمايد؛ همانند حضرت داود عليه السلام كه از دليل و شاهد سؤ ال نمى فرمايد.

28 قال عليه السلام : منْ اطاع الْخالق لمْ يبال بسخط الْمخْلوقين و منْ اءسْخط الْخالق فقمنٌ اءنْ يحلّ به الْمخْلوقين.⁽⁸⁹⁾
ترجمه :
فرمود: هركس مطيع و پيرو خدا باشد از قهر و كارشكنى ديگران باكى نخواهد داشت .

29 قال عليه السلام : الْعلْم وراثةٌ كريمةٌ والاْ دب حللٌ حسانٌ، والْفكْرة مرْآتٌ صافيةٌ.⁽⁹⁰⁾
ترجمه :
فرمود: علم و دانش بهترين يادبود براى انتقال به ديگران است ، ادب زيباترين نيكى ها است و فكر و انديشه آئينه صاف و تزيين كننده اعمال و برنامه ها است .

30 قال عليه السلام : الْعجْب صارفٌ عنْ طلب الْعلْم، داعٍ إ لى الْغمْط و الْجهْل.⁽⁹¹⁾
ترجمه :
فرمود: خودبينى و غرور، انسان را از تحصيل علوم باز مى دارد و به سمت حقارت و نادانى مى كشاند.

31 قال عليه السلام : لا تخيّبْ راجيك فيمْقتك اللّه و يعاديك.⁽⁹²⁾
ترجمه :
فرمود: كسى كه به تو اميد بسته است نااميدش مگردان ، وگرنه مورد غضب خداوند قرار خواهى گرفت .

32 قال عليه السلام : ما اسْتراح ذو الْحرْص.⁽⁹³⁾
ترجمه :
فرمود: شخص طمّاع و حريص نسبت به اموال و تجمّلات دنيا هيچگاه آسايش و استراحت نخواهد داشت .

33 قال عليه السلام : الْعتاب مفْتاح التّقالى ، والعتاب خيْرٌ من الْحقْد.⁽⁹⁴⁾
ترجمه :
فرمود: (مواظب باش كه ) عتاب و پرخاش گرى ، مقدّمه و كليد غضب است ، ولى در هر حال پرخاش گرى نسبت به كينه و دشمنى درونى بهتر است (چون كينه ، ضررهاى خظرناك ترى را در بردارد).

34 قال عليه السلام : الْغنى قلّة تمنّيك، والرّضا بما يكْفيك، و الْفقْر شره النّفْس و شدّة القنوط، والدّقّة إ تّباع الْيسير والنّظر فى الْحقير.⁽⁹⁵⁾

ترجمه :
متر آرزو و توقّع باشد و به آنچه موجود و حاضر است راضى و قانع گردى ، وليكن فقر و تهى دستى در آن موقعى است كه آرزوهاى نفسانى اهميّت داده شود، امّا دقّت و توجّه به مسائل ، اهميّت دادن به امكانات موجود و مصرف و استفاده صحيح از آن ها است ، اگر چه ناچيز و كم باشد.

35 قال عليه السلام : الاْمام بعْدى الْحسن، و بعْده ابْنه الْقائم الّذى يمْلا الاْرْض قسْطاً و عدْلاً كما ملئتْ جوْراً و ظلْماً.⁽⁹⁶⁾
ترجمه :
فرمود: امام و خليفه بعد از من (فرزندم ) حسن ؛ و بعد از او فرزندش مهدى موعود عليهما السلام مى باشد كه زمين را پر از عدل و داد مى نمايد، همان طورى كه پر از ظلم و ستم گشته باشد.

36 قال عليه السلام : إ ذا كان زمان الْعدْل فيه أ غْلب من الْجوْر فحرامٌ أ نْ يظنّ بأ حدٍ سوءاً حتّى يعْلم ذلك منْه.⁽⁹⁷⁾
ترجمه :
فرمود: در آن زمانى كه عدالت اجتماعى ، حاكم و غالب بر تباهى باشد، نبايد به شخصى بدگمان بود مگر آن كه يقين و معلوم باشد.

37 قال عليه السلام : إ نّ لشيعتنا بولايتنا لعصْمةٌ، لوْ سلكوا بها فى لجّة الْبحار الْغامرة.⁽⁹⁸⁾
ترجمه :
فرمود: همانا ولايت ما اهل بيت براى شيعيان و دوستانمان پناهگاه اءمنى مى باشد كه چنانچه در همه امور به آن تمسّك جويند، بر تمام مشكلات (مادّى و معنوى ) فايق آيند.

38 قال عليه السلام : يا داود لوْ قلْت: إ نّ تارك التّقيّة كتارك الصّلاة لكنت صادقاً.⁽⁹⁹⁾
ترجمه :
فرمود: به يكى از اصحابش - به نام داود صرّمى - فرمود: اگر قائل شوى كه ترك تقيّه همانند ترك نماز است ، صادق خواهى بود.

39 قال: ساءلْته عن الْحلْم؟ فقال عليه السلام : هو اءنْ تمْلك نفْسك و تكْظم غيْظك، و لا يكون ذلك إ لاّ مع الْقدْرة.⁽¹⁰⁰⁾
ترجمه :
يكى از اصحاب از آن حضرت پيرامون معناى حلم و بردبارى سؤ ال نمود؟
حضرت در پاسخ فرمود: اين كه در هر حال مالك نفْس خود باشى و خشم خود را فرو برى و آن را خاموش نمائى و اين تحمّل و بردبارى در حالى باشد كه توان مقابله با شخصى را داشته باشى .

40 قال عليه السلام : انّ اللّه جعل الدّنيا دار بلْوى والاْ خرة دار عقْبى ، و جعل بلْوى الدّنيا لثواب الاْ خرة سبباً و ثواب الاْ خرة منْ بلْوى الدّنيا عوضاً.⁽¹⁰¹⁾
ترجمه :
فرمود: همانا خداوند، دنيا را جايگاه بلاها و امتحانات و مشكلات قرار داد؛ و آخرت را جايگاه نتيجه گيرى زحمات ، پس بلاها و زحمات و سختى هاى دنيا را وسيله رسيدن به مقامات آخرت قرار داد و اجر و پاداش زحمات دنيا را در آخرت عطا مى فرمايد.

                                                                                                                                        منبع:سایت شهیدآوینی